استوانه مدرج یا مزور آزمایشگاهی ( با تلفظ مِزور به انگلیسی Graduated cylinder ) یکی از ظروف سنجش حجم در آزمایشگاه ها است که به شکل یک استوانه شیشه ای یا پلاستیکی باریک و بلند با کف صاف و بدنه درجه بندی شده می باشد که دارای یک دهانه باز در بالا و انتهای بسته در پایین است در بالای این استوانه یک لبه ی بیرون زده (spout) جهت راحت تر ریختن مایعات از داخل مزور به ظرفی دیگر وجود دارد
انواع مزور
استوانه مدرج از جنبه های مختلفی مانند حجم ، جنس ، شکل ظاهری به شرح زیر دسته بندی می شوند :
انواع مزور از نظر جنس
• مزور شیشه ای ( استوانه مدرج پیرکس ) : این نوع مزور اکثرا از جنس بروسیلیکات 3.3 برای مقاوم بودن به دما و اسید و باز ساخته می شوند و مرسوم ترین نوع استوانه مدرج آزمایشگاهی هستند
• استوانه مدرج پلاستیکی : این مزور ها غالبا به دلیل نشکن بودن نسبت به مزور شیشه ای استفاده می شوند و از جنس پلی پروپیلن (با تحمل دما و مقاوم به اسید و باز) یا پلی متیل پنتن (قابل اتوکلاو) هستند
انواع مزور از نظر شکل ظاهری
• مزور با پایه دایره ای : دراین استوانه مدرج پایه نگدارنده در انتهای مزور گرد و دایره ای ساخته شده است
• مزور با پایه شش ضلعی : در این نوع مزور پایه نگهدارنده در کف مزور به شکل شش ضلعی است
• مزور درب دار : در این استوانه مدرج دهانه ی مزور باریک تر شده و دارای یک درب مسودو کننده می باشد و در انواعی هم دهانه مزور روداژ دار شده است که می تواند به اتصالات شیشه ای آزمایشگاهی نیز متصل شود
انواع استوانه مدرج از لحاظ دقت اندازه گیری
مزور ها بر اساس دقت اندازه گیری شان به دو دسته کلاس A و کلاس B تقسیم می شوند :
• کلاس A : اکثرا با خطای بسیار کم و دقت بسیار بالا می باشند و خطایی در حدود 0.0005 حجم کل ظرف دارند
• کلاس B : دقت شان نصف دقت کلاس A است و خطایی در حدود 0.001 حجم کل ظرف دارند
انواع مزور از لحاظ شکل حجم
استوانه مدرج غالبا در حجم و سایز های استاندارد زیر ساخته می شوند :
• مزور 5 لیتری (استوانه مدرج 5000 میلی لیتر) *بسیار کم کاربرد
• استوانه مدرج 1 لیتری (استوانه مدرج 1000 میلی لیتر)
• استوانه مدرج 500 میلی لیتری (مزور 500 سی سی)
• استوانه مدرج 250 میلی لیتری (مزور 250 سی سی)
• مزور 100 میلی لیتری (استوانه مدرج 100 میلی لیتر)
• استوانه مدرج 50 میلی لیتری (استوانه مدرج 50 سی سی)
• مزور 25 میلی لیتری (مزور 25 میلی لیتر)
• استوانه مدرج 10 میلی لیتری (مزور 10 سی سی)
• استوانه مدرج 5 میلی لیتری (مزور 5 سی سی)
کاربرد استوانه مدرج
مزور با مزور در آزمایشگاه برای سنجش حجم و به حجم رساندن و انتقال مایعات و محلول ها استفاده می شود دقت درجه بندی استوانه مدرج نسبت به اکثر فلاسک های آزمایشگاهی از قبیل ارلن و بشر و بالن ته صاف و ... بسیار بیشتر می باشد و درجه بندی مدرج روی بدنه مزور بر خلاف پیپت و بورت از پایین آغاز می شود
دقت استوانه مدرج
دقت اندازه گیری مزور بیشتر از ارلن و بشر و کمتر از پیپت و بورت می باشد و دقت استوانه مدرج کلاس A دو برابر دقت مزور کلاس B است
طرز کار با استوانه مدرج آزمایشگاهی
در هنگام استفاده از مزور و مزور در آزمایشگاه باید به نکات زیر توجه شود :
نحوه خواندن عدد روی مزور
اکثر محلول ها و مایعات به علت داشتن پیوند های هیدروژنی لبه های مایع با اتصال با بدنه مزور یک سطح مقعر و تو رفته ایجاد می کنند بنابراین لازم است خط مماس در پایین ترین نقطه سطح مقعر مایع به عنوان سطح کل مایع حساب شود جهت خواندن این عدد باید چشم ناظر و در تراز با سطح خط مماس و نه پایین تر و نه بالاتر از آن باشد که خطا به حداقل برسد
نکات مهم در کار با استوانه مدرج
• مزور نیاز است تمیز و خشک باشد زیرا وجود آلودگی داخل مزور م تواند سبب واکنش با محلول مورد نظر و خطا در انداازه گیری شود
• با توجه به مایع و محلول مورد نظرتان می بایست حجم و مدل درجه بندی مزور را انتخاب نمایید چون درجه بندی در مزور ها با فواصل مختلفی انجام می شود
• در هنگام ریختن مایع از درون استوانه مدرج به ظرفی دیگر حتما صورت و اعضای حساس بدن را دور از مزور بگیرید تا در وصرت بیرون ریخت محلول یا شکستن مزور دچار آسیب نشوند
• پس از هر بار استفاده ازاستوانه مدرج آن را با مایع شسته و وارونه داخل قفسه بگذارید تا کاملا برای استفاده مجدد تمیز و خشک شود
فرق پیپت و مزور
پیپت یکی از شیشه آلات حجم سنجی آزمایشگاهی است که یک لوله ی نازک و بلند مدرج شده و با دو سر باز می باشد و دقت بالاتری برای برداشتن و ریختن حجم مشخصی از مایعات و محلول ها نسبت به استوانه مدرج که یک استوانه ی یک سر باز با قطر بیشتر از پیپت است
تفاوت استوانه مدرج و بشر
بشر جهت مخلوط کردن و حرارت دادن و جابه جایی محلول ها و مواد استفاده می گردد در حالی که مزور یا مزور برای حجم سنجی و به حجم رساندن مایعات و محلول ها به کار می رود و استوانه ای بسیار باریک تر و با دقتی بسیار بالاتر از مزور می باشد و بدنه و دهانه باریک مزور امکان همزدن محلول درون آن را نمی دهد
قیمت استوانه مدرج آزمایشگاهی
برای اطلاع از قیمت یا خرید استوانه مدرج آزمایشگاهی می توانید به صفحه زیر مراجعه نمایید :
http://parsalab.com/products/laboratory-glassware/measurement-cylinders/
منبع :
- ۰۲/۰۵/۲۸