بورت آزمایشگاهی ( با تلفظ بورِت به انگلیسی burette ) یکی از ظروف پرکاربرد جهت حجم سنجی در آزمایشگاه می باشد که به شکل یک لوله نازک و بلند شیشه ای ، پلاستیکی با دو سر باز در بالا و پایین لوله و بدنه مدرج شده و یک شیر خروجی در پایین لوله است نوک انتهای پایین این لوله برای خروج تدرجی و کنترل شده مایع نازک تراز کل بدنه بورت شده است
بورت آزمایشگاهی چیست
بورت یکی از ظروف آزمایشگاهی است که برای تیتراسیون و به حجم رساندن یا سنجش حجم و برداشتن و ریختن حجم بسیار مشخص و دقیقی از مایعات و محلول ها و همچنین ریختن حجم مشخص و دقیق از واکنش گر های مایع در آزمایشگاه استفاده می شود که به شکل یک لوله نازک بلند و درجه بندی شده با دو سر باز و یک شیر خروجی در انتهای بدنه است اکثرا دقت بورت بیشتر از ارلن و بشر و مزور و کمتر از پیپت است
انواع بورت آزمایشگاهی
بورت آزمایشگاهی از جنبه های مختلفی مانند حجم ، جنس ، شکل ظاهری و دقت اندازه گیری به شرح زیر دسته بندی می شوند :
انواع بورت آزمایشگاهی از لحاظ جنس
• بورت شیشه ای ( بورت پیرکس ) : این نوع بورت در بیشتر مواقع از جنس بروسیلیکات 3.3 جهت مقاوم بودن به دما و اسید و باز ساخته می شوند و مرسوم ترین نوع بورت آزمایشگاهی هستند
• بورت پلاستیکی : این بورت ها در بیشتر مواقع به علت نشکن بود نسبت به بورت پیرکس استفاده می شوند و از جنس پلی پروپیلن (با تحمل دما و مقاوم به اسید و باز) هستند
انواع بورت آزمایشگاهی از لحاظ شکل ظاهری
• بورت شیر شیشه ای : مرسوم ترین فرم بورت می باشند که دارای یک شیر خروجی شیشه ای در انتهای بدنه هستند
• بورت شیر تفلونی : در این نوع بورت جنس شیر خروجی تفلونی یا PTFE است
• بورت اتوماتیک : در این بورت دو راه خروجی و یک مخزن پر کننده متصل به ورودی بورت وجود دارد
• بوررت پیستونی یا دیجیتال : این نوع بورت متشکل از یک پیستون و یک سوراخ دقیق و شبیه به سرنگ می باشند که در انواع اتوماتیک و دستی و هر دو مدل دارای مخزن پرکننده و دو راهی خروجی می باشند
انواع بورت آزمایشگاهی از لحاظ شکل حجم
بورت در بیشتر مواقع در حجم و اندازه های استاندارد زیر ساخته می گردد :
• بورت 100 میلی لیتری (بورت 100 سی سی)
• بورت 50 میلی لیتری (بورت 50 سی سی)
• بورت 25 میلی لیتری (بورت 25 سی سی)
• بورت 10 میلی لیتری (بورت 10 سی سی)
• بورت 5 میلی لیتری (بورت 5 سی سی)
انواع بورت آزمایشگاهی از نظر دقت اندازه گیری
بورت کلاس A : بورت های کلاس A طبق دارای خطای معمولا یک هزارم حجم کل بورت هستند
بورت کلاس B : بورت های کلاس B دارای خطای دو برابر خطای بورت کلاس A هستند و دقت پایین تری دارند
کاربرد بورت آزمایشگاهی
بورت برای تیتراسیون و برداشتن و انتقال حجم کم با دقت بسیار زیاد از مایعات و محلول و ریختن حجم معین و دقیق از واکنش گر های مایع در آزمایشگاه شیمی و تجزیه استفاده می شوند بورت ها در بیشتر مواقع در حجم های 5 میلی لیتر تا 100 سی سی و دو کلاس A و B ساخته می شوند
ویژگی های بورت آزمایشگاهی
اکثر انواع بورت آزمایشگاهی می بایست دارای ویژگی های پایه و استاندارد زیر باشند :
• مقاومت به حرارت بالا : معمولا بورت های شیشه ای با جنس پیرکس یا بوروسیلیکات 3.3 یا پلی پروپیلن قابلیت تحمل دمایی 400 درجه سلسیوس را دارند
• مقاوم در برابر اسید و باز و خورندگی : بورت های شیشه ای و پلاستیکی نیاز است در برابر خوردگی به وجود آمده از ترکیبات اسیدی و بازی قوی را داشته باشند
• درجه بندی : بدنه بورت اکثرا مدرج شده با دقت درجه بندی بالا است
فرق بورت و پیپت
بورت و پیپت هر دو به شکل یک لوله بلند نازک درجه بندی شده جهت برداشتن و انتقال حجم مشخصی از مایعات هستند اما بورت قطر بیشتری از بورت و دقت کمتری از بورت با بدنه نازک تر دارد و نیز تفاوت اصلی بورت و پیپت در سیستم خروجی مایعات است که در پیپت بصورت قطره چکانی و مستقیم است اما در بورت یک شیر خروجی خروج مایعات را کنترل می کند
طرز کار با بورت آزمایشگاهی
1. بورت را دو تا سه بار و هر مرتبه با ۵ میلی لیتر از محلول شست و شو دهید و هر دفعه صبر کنید تا محلول کاملاً از آن خارج شود
2. بورت را به گیره متصل کنید
3. به آرامی بورت را تا بالاتر از علامت صفر از محلول مورد نظرتان پر کنید
4. یک بشر زیر بورت قرار داده و شیر بورت را کمی باز کیند تا هوای محبوس در نوک آن خارج شود و سطح محلول تا جایی که می گردد دقیقأ در مقابل اولین درجه بورت پایین آید
5. ارلن مایر حاوی محلولی را که هدف اندازه گیری است زیر بورت قرار دهید
6. معرف قطره قطره از بورت به آن اضافه شود
نکات مهم در استفاده از بورت
• همیشه لازم است با انگشتان دست چپ شیر شیشه ای بورت را گرفت و باز و بسته کرد تا شیر به طرف داخل فشرده می شود و از شُل شدن شیر و چکه کردن مایع از آن جلوگیری شود چرا که با گرفتن شیر با دست راست ، شیر به مرور به طرف بیرون کشیده شده و احتمال دارد محلول چکه کند
• هرگز شیر بورت را به سرعت باز نکنید تا به شکلی محلول قطره قطره خارج شود که خطا اتفاق نیافتد و نقطه پایان صحیح بدست بیاید
• در حین استفاده از بورت نباید نوک بورت به درون محلول وارد شود و همچنین محلول می بایست مرتبا به هم زده شود
• پس از هر بار کار با بورت شیشه ای باید آن را با آب مقطر شست و به شکل برعکس به گیره در آزمایشگاه متصل شود
• محلول های قلیایی نباید در درون بورت باقی بماند چون شیر آن را مسدود می کند
• شیر بورت را لازم است با روغن مخصوص این کار چرب کرد تا دچار انسداد نشود
• زمان پر کردن بورت ، دقت شود که لوله باریک پایین آن ( پس از شیر ) کاملاً پر از مایع بوده وحباب هوا نداشته باشد چنانچه بورت شیر شیشه ای است با باز و بسته کردن ممکن است حباب هوا خارج نشود در این حالت جهت خروج حباب هوا لازم است نوک باریک بورت را در داخل مایع گذاشت و شیر را باز کرد و با مکیدن از دهانه بالایی بورت ، قسمت باریک آن را از مایع پر کرد
نحوه شست و شوی بورت
برای شست و شوی آن به ترتیب از آب داغ و آب و صابون وسولفوکرومیک (مخلوط دی کرومات پتاسیم و اسید سولفوریک) استفاده می کرد علامت تمیزبودن بورت نچسبیدن که قطره های آب به جداره درونی بورت ست
پس از شست و شوی بورت را با آب معمولی ، آب کشی کنید سپس با آب مقطر کُر دهید با این کار محلول قبلی از آن خارج می شود حال جهت خروج آب مقطر آغشته به جدار داخلی بورت ، لازم است آن را یک بار با محلول مورد آزمایش نیز کُر داد بدنه بیرونی بورت را با دستمال تمیز خشک کنید تا به قرائت بهتر درجه ها کمک کند
قیمت بورت آزمایشگاهی
برای اطلاع از قیمت یا خرید بورت آزمایشگاهی می توانید به صفحه زیر مراجعه نمایید :
http://parsalab.com/products/laboratory-glassware/burette/
منبع :
- ۰۲/۰۵/۲۷